Atatürk'ün Ankara'ya Gelişi

Birinci Dünya Savaşı sonrasında yurdumuzu düşmanların işgal etmesi üzerine Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İstanbul ele geçirildi. Bunun üzerine Mustafa Kemal vatanı düşmanlardan temizlemek için 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı ve Kurtuluş Savaşı’nı fiilen başlattı. Daha sonrasında 12 Haziran’da Amasya’ya gitti ve Amasya Genelgesi’ni yayınladı. Akabinde Erzurum ve Sivas Kongrelerini düzenledi ve millî iradeye bağlı hükümet kurulması ilk hedef olarak belirlendi.

Meclis kurulana kadar Millî Mücadele’nin yürütme organı olan Temsil Heyeti Erzurum Kongresi’nde kurulmuş ve Sivas Kongresi’nde de yetkileri genişletilmiştir. Mustafa Kemal ve arkadaşları yaptığı istişareden sonra Millî Mücadele’nin kalbinin Ankara olduğuna karar vermişlerdir. Bunun üzerine de Mustafa Kemal Atatürk ve Temsil Heyeti 27 Aralık 1919’da Ankara’ya gelmiştir. O gün Ankara’da Mustafa Kemal’i Dikmen sırtlarında 3000 atlı, 30-40.000 civarında bir Seğmen Alayı ile karşılayan Seğmenler, Büyük Önder’in ağlamasına sebep olmuşlardır. Çünkü Mustafa Kemal gittiği yerlerde o güne kadar böyle bir kalabalık görmemişti.

Seğmenler, Zeybekler, öğrenciler ve binlerce Ankaralı, tek ses, tek yürek olmuş, Mustafa Kemal’i karşılıyor, alkışlıyor, yaşa, var ol diye bağırıyorlardı.

Yollarda kurbanlar kesiliyor, millî oyunlar oynanıyordu. Ankara’nın bayramıydı bugün. Artık kurtuluşun kalbi Ankara’da atacaktı.

O yıllarda Ankara’da yayınlanan haftalık Ankara dergisi Mustafa Kemal Paşa’nın Ankara’da karşılanışını şöyle yazmıştı: “Karşılama hazırlıkları üç gün önceden başladı. Ankara’nın her yanında bir şenlik, bir bayram havası yaşanıyordu.” Ardından o günleri yaşayan Naşit Hakkı, Mustafa Kemal’in gelişini şöyle anlatıyordu: “Yassı bir deri kalpağın altında zayıf bir yüz, kaç ay, kaç yıl ve yıllar milleti için rahat nedir görmemiş çelikleşmiş, sarı bir çehre ve içe işleyen sıcak bir bakış. Boz palto altında sivil bir yol elbisesi, kumandanca bir yürüyüş. İşte Mustafa Kemal Ankara’ya böyle gelmişti.”

Millî Mücadele’nin en büyük yükünü o günlerde Ankara sırtlamıştı. Düzenli ordu burada kurulmuş, meclis burada açılmıştı. 13 Ekim 1923’te başkent olan Ankara 99 yıldır üstlendiği görevi layığıyla yerine getirmiş ve bundan sonra da getirecektir. Topraklarında Mustafa Kemal’in ve daha nice şehitlerin kabrini bulunduran Ankara, Mustafa Kemal’in önderliğinde Türk’ün adını bir kez daha tüm dünyaya duyurmuştur.

*

Mustafa Kemal Paşa, 27 Aralık 1919’dan 23 Nisan 1920’ye kadar yaklaşık dört ay (118 gün), Ziraat Mektebinde ikamet etmiş ve kurulan bir telgrafhane vasıtasıyla bütün yurtla temas buradan sağlanmıştı. 28 Aralık’ta Ankara’nın ileri gelenlerine içinde bulunulan durumu açıklayan bir konferans verdi.

3 Ocak 1920’den itibaren Ankara’ya gelen mebuslar Paşa ile görüştükten sonra İstanbul’a gitmeye başladılar. 10 Ocak 1921’de Hâkimiyet-i Millîye gazetesi yayımlanmaya başladı. 28 Ocak 1920 tarihli “Misâk-ı Millî”, 6 Nisan 1920 tarihli Anadolu Ajansının kuruluşu ve Heyet-i Temsiliye adına alınan bütün kararlar Ankara’da hazırlandı. Ziraat Mektebindeki ilk günler mali açıdan da bir hayli sıkıntılı geçmişti. Ankara Belediyesinin yardımları sayesinde iaşe temin edilmiş fakat sonra para sıkıntısı baş göstermişti.

Ankara, 1917’de büyük bir yangın geçirmişti. O yıllarda harap, ağaçsız, suyu yetersiz, sıtma ile mücadele edilen, kalenin etrafında bir şehir görüntüsüne sahipti. 29 Ekim 1919’da Ankara’da “Ankara Müdafaa-i Hukuk-u Millîye Cemiyeti” kurulmuştu. Cemiyet, halktan temin ettiği 1000 lirayı Mustafa Kemal Paşa’ya bu sıkıntılı günlerde teslim etti. Heyet-i Temsiliye için ilk altı ayda 2630 küsur lira, açılacak yeni Meclis binasının tamiri için 5068 lira harcadı. Millî Mücadele’nin halka anlatılması için oluşturulan İrşat Heyetlerinin Başkanı Mehmet Akif Bey’e 20.000 kuruş verildi. Ankara, o günkü yokluğu içinde Millî Mücadele için 912.340 lira harcamıştı. 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgali, Ankara’yı ön plâna çıkardı. Mustafa Kemâl Paşa, bir taraftan İstanbul’un işgalini protesto ederken diğer taraftan Ankara’da olağanüstü yetkili bir Meclisin açılışını duyurmuştu. 23 Nisan 1920’de Ankara’da yeni Meclisin açılışı Ankara’yı tam anlamıyla bir merkez durumuna getiriyordu.

[Atatürk Ansiklopedisi – Mustafa Kemal Paşa’nın Ankara’ya Gelişi (27 Aralık 1919)]