Nobel Edebiyat Ödülleri - A. Ernaux

Nobel Edebiyat Ödülleri

Nobel Edebiyat Ödülü sahipleri edebiyat alanında seçkin katkılarda bulunmuş yazarlardan seçilerek, her yıl İsveç Akademisi tarafından verilir. Nobel Ödülü, Alfred Nobel’in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda ödül verilmeye başlanmıştır. Nobel’in vasiyetinde belirttiği gibi, Edebiyat Ödülü sahibine İsveç Akademisi’nin seçtiği beş üyelik komite tarafından karar verilir ve ödül Nobel Vakfı tarafından karşılanır. Nobel Edebiyat Ödülü ilk kez 1901 yılında verilmiş, bu ödülü Fransa’dan Sully Prudhomme kazanmıştır. Her ödül sahibi, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir. 1901 yılında, Prudhomme 150.782 İsveç kronu almıştır, ki bu Aralık 2007 tarihinde 7.731.004 İsveç kronuna eşdeğerdir. 2008 yılında, bu ödüle Fransa’dan Jean-Marie Gustave Le Clézio nail görülmüş ve 10.000.000 İsveç kronu ile ödüllendirilmiştir. Ödül töreni; geleneksel olarak Stokholm’da, Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık tarihinde yapılmaktadır.

2012 yılına gelindiğinde Nobel Edebiyat Ödülü 105 defa verilmiş ve toplamda 109 kişi bu ödülü kazanmıştır. 1958 yılında Rusya doğumlu Boris Pasternak bu ödüle layık görülmüş, ancak Sovyetler Birliği hükûmetinin baskısı altında bu ödülü reddetmek zorunda kalmıştır. 1964 yılında Jean-Paul Sartre, geçmişte tüm resmî ödülleri reddettiği gibi, bu ödülü de reddetmiştir. Bugüne kadar on dört kadın Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmıştır ki, Nobel Barış Ödülü ile birlikte, diğer tüm Nobel dallarından daha fazladır. Nobel Edebiyat Ödülü’nün verildiği tüm bu yıllar boyunca sadece dört defa, ödül iki kişiye verilmiştir.

A. Ernaux

1940 yılına Lillebonne’da, işçi sınıfından bir ailede doğdu. Çocukluğu küçük bir Normandiya kasabası olan Yvetot’ta geçti. Özel bir Katolik Okulu’nda okudu, ardından Rouen ve Bordeaux üniversitelerinde edebiyat öğrenimi gördü. Üniversite yıllarında tanıştığı Philippe Ernaux ile 1964 yılında evlendi, 1985 yılında boşanma ile sonlanan bu evlilikten iki oğlu oldu.

İlk eseri olan Armoires vides (Boş Dolaplar) adlı otobiyografik romanı 1974 yılında yayımlandı. Tüm yapıtlarında kişisel deneyimle toplumsal tarihi birleştiren unsurları ortaya koydu. Sınıf atlama, evlilik, kadın özgürlüğü, cinsellik, kürtaj, hastalık, yaşlılık ve ölüm gibi meseleleri kendi deneyimleri üzerinden aktarırken, arka planda daima toplumsal yaşam ve onu oluşturan kültürel, siyasî, tarihî olaylara yer vererek, “toplumsal bellek” yazını olarak nitelenebilecek eserler yarattı.

Emekli olduktan sonra tamamen yazmaya odaklanan Ernaux, 2008’de Seneler’i yayımladı. Fransız yayın dünyasında büyük bir beğeniyle karşılanan bu eserde 1940’lı yıllardan başlayarak 2008 yılına gelinceye değin Fransız toplumunun değişik kesimlerinin yaşantılarını kayıt altına aldı. Bu eseri ile Fransa’da 2008 Marguerite Duras Ödülü, 2008 François-Mauriac Ödülü gibi birçok ödüle; 2017’de, ABD’de yaşayan Fransız yazarlara verilen Marguerite Yourcenar Ödülü’ne; İtalya ‘da 2018 Hemingway Ödülü’ne değer görüldü. Ayrıca Une Femme adlı kitabı ile İtalya’da 2018 Gegor von Rezzori Ödülü’nü kazandı. Yazar, “kişisel hafızanın köklerini, mesafelerini ve kolektif kısıtlamalarını keşfetmedeki cesaretinden ötürü” 2022 Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldü. Yaşamını Cergy’de sürdürmektedir.